Praksis Sayı 68; Krizler ve Radikal Dönüşümler Döneminde Rasyonalite ve İrrasyonalite

Praksis'in 68. Sayısı: Praksis'in 68. sayısı, 5-7 Nisan 2024 tarihlerinde Praksis Dergisi, Türk Sosyal Bilimler Derneği, Sosyal Araştırmalar Vakfı ve Mülkiyeliler Birliği ortaklığıyla İstanbul'da düzenlenen Historical Materialism İstanbul 2024 konferansında sunulan bildiriler arasından seçilen çalışmalara dayanmaktadır. Yarım yüzyıldır süren neoliberal hegemonyanın ardından karşı karşıya kaldığımız çoklu krizler – çevresel yıkım, ekonomik durgunluk, liberal demokrasinin erimesi ve bakım krizi – yalnızca sistemin yapısal sınırlarını değil, bu krize verilen yanıtların niteliğini de tartışmaya açmaktadır. Mike Davis'in “beyin tümörü” metaforuyla tanımladığı gibi, yönetsel ve ideolojik kapasitenin çözülüşü, sistemin irrasyonel eğilimlerini daha da görünür kılmaktadır. Bu sayıda yer alan yazılar, krizler çağında ortaya çıkan toplumsal, siyasal ve ekonomik dönüşümleri ele alırken, bu dönüşümlerin düşünsel ve örgütsel imkânlarını sorgulamakta; baskıcı sağ iktidarların çözümsüzlüğü kadar, dönüştürücü alternatiflerin imkân ve sınırlarını da tartışmaya açmaktadır. Bu sayının temalarından biri olan irrasyonalite kavramı, tarihsel olarak tartışmalı ve farklı Marksist geleneklerde farklı şekillerde kullanılmış bir kavram. Bu sayıda, kavrama tekil ve normatif bir anlam atfetmektense, hem Marksizmin düşünsel ve stratejik açmazlarına işaret etmek hem de kriz çağında alternatif siyasal tahayyüller için düşünsel bir zemin oluşturmak üzere bu çerçeve önerildi. Diğer fikir ise, uzun süredir tartışmalarda geri planda kalmış olan devlet olma (statecraft) ve ekonomik planlama gibi konuları yeniden gündeme getirerek, sıklaşan krizlerden mustarip kapitalist sistemin yerine geçebilecek bir rasyonaliteyi tartışmak ve belki de böyle bir rasyonaliteyi inşa etmeye dönük düşünsel bir çağrı yapmaktı.  Günümüzün Devrimci Stratejisi Cem Eroğul  Popülizmden Sonra Ne Gelir? Çöküşün İçinde Örgütlenmek Agnes Gagyi  Yabancılaşma ve Haysiyet(sizlik) Üzerine Yeniden Değerlendirme: Teori ve Etnografi Yasemin Antik  Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Zambiya'nın Çin Halk Cumhuriyeti ile İlişkileri: Güney'in Kuzeyleşmesi ve Kapitalist Devletlerarası Sistemde Yeşil Dönüşümün Sınırları Barış Yentür  “Üçlü Kriz” Ortamında Yeniden Yapılanma Tartışmaları: Hegemonya Mücadelesinde Rakip Yeşil Tahayyüller Arasındaki Bulanık Çizgiler ve Fay Hatları Başak Koşanay  Kriz ve Öteleme Mekanizmaları: Türkiye'de “Rasyonel Politikalara Dönmenin” İrrasyonelliği Gizem Şimşek  Neoliberal Krizleri Suç Çerçevelerinden Okumak: 2023 Maraş Depremlerinde Yas Aktivizmi Nazlı Bülay Doğan  Rasyonalite, İrrasyonalite ve Siyasal Strateji Yuvarlak Masa: Ali Yalçın Göymen - Demet Dinler - Panagiotis Sotiris